To niemal co dziesiąty Polak. Choć sam proces nie jest skomplikowany, zignorowanie tego obowiązku może skończyć się poważnymi konsekwencjami – włącznie z wysoką karą finansową i problemami w codziennym funkcjonowaniu. Kto powinien się przygotować i dlaczego nie warto zwlekać?

Dowód osobisty, wbrew powszechnym przekonaniom, nie jest dokumentem bezterminowym. Obowiązujące przepisy przewidują, że dokument ten ważny jest przez 10 lat od daty jego wydania. W 2025 roku mija dekada od masowego wydawania dokumentów po zmianach z 2015 roku – dotyczy to zwłaszcza osób urodzonych w latach 1987 i 1997. To właśnie one w najbliższych miesiącach powinny szczególnie uważnie sprawdzić datę ważności swojego dowodu.

Dowody osobiste przeszły istotną metamorfozę. Dokumenty wydawane od 2019 roku posiadają tzw. warstwę elektroniczną – zintegrowany chip, który umożliwia m.in.:

  • logowanie do usług urzędowych online,
  • składanie podpisu elektronicznego,
  • korzystanie z bramek automatycznych na lotniskach (system ABC),
  • potwierdzanie tożsamości bez fizycznej obecności – np. przez telefon z NFC i aplikację eDO App.

Od 2021 roku każdy nowy dowód zawiera także odciski palców oraz podpis właściciela, zapisane cyfrowo. Choć z zewnątrz dokumenty wyglądają podobnie, ich funkcjonalność znacząco wzrosła. Tym bardziej warto zadbać o ich aktualność.

Kiedy trzeba wymienić dowód osobisty? Lista jest długa

Ustawa o dowodach osobistych wskazuje na konkretne przypadki, w których dokument należy obowiązkowo wymienić:

  • upływ terminu ważności,
  • zmiana nazwiska lub innych danych,
  • zmiana wizerunku (np. po operacji, znacznym schudnięciu),
  • zniszczenie lub zagubienie dokumentu,
  • brak warstwy elektronicznej,
  • brak możliwości złożenia podpisu osobistego,
  • kradzież tożsamości,
  • reklamacja dokumentu.

W przypadku zbliżającego się terminu ważności, wniosek o nowy dowód należy złożyć co najmniej 30 dni wcześniej. Co ważne, osoby zarejestrowane w Rejestrze Danych Kontaktowych otrzymują automatyczne przypomnienia o zbliżającym się terminie utraty ważności.

Jak złożyć wniosek o nowy dokument? To proste


Wniosek można złożyć:

  • w urzędzie gminy, osobiście,
  • online – ale tylko dla dzieci do 12. roku życia,
  • przez pełnomocnika – jeśli np. jesteśmy obłożnie chorzy (wymaga upoważnienia).

Wydanie dowodu osobistego jest bezpłatne, a jego odbiór – konieczny do pełnej aktywacji. Czas oczekiwania wynosi zwykle od 7 do 30 dni.

Co grozi za brak ważnego dowodu? Nie tylko mandat


Choć wielu osobom wydaje się, że „nic się nie stanie”, brak ważnego dokumentu może mieć bardzo realne skutki. Ustawa przewiduje karę grzywny do 5000 zł, a w skrajnych przypadkach – nawet ograniczenie wolności.

Ale to nie wszystko. Osoby z nieważnym dowodem mogą napotkać na problemy:

  • z realizacją świadczeń w ZUS, KRUS, NFZ,
  • z dostępem do kont bankowych,
  • przy przekraczaniu granic strefy Schengen (brak ważnego dowodu = konieczność posiadania paszportu),
  • przy podpisywaniu umów i pełnomocnictw.

Wymiana dokumentu to nie tylko obowiązek – to ochrona swojej tożsamości i pełnego dostępu do usług publicznych. Ministerstwo Cyfryzacji apeluje, by nie odkładać tego na ostatni moment. W urzędach może być tłoczno, a zbyt późna reakcja może oznaczać brak możliwości załatwienia ważnych spraw.